Stanislas Dehaene: De vier pijlers van leren

Sinds het midden van de jaren vijftig probeert de cognitieve wetenschap te begrijpen hoe het menselijk brein kennis verwerft, gebruikt en overdraagt. Stanislas Dehaene, professor aan het Collège de France, is een prominente vertegenwoordiger van deze discipline.

Als cognitief psycholoog en neuroloog heeft hij de belangrijkste factoren voor succesvol leren onder de aandacht gebracht: aandacht, actieve betrokkenheid, feedback en consolidatie. Deze vier fundamentele elementen noemt hij de “vier pijlers van leren”.

De eerste pijler: Aandacht

Men kan niet leren zonder aandacht te besteden aan datgene wat geleerd moet worden. Volgens Dehaene is dit de eerste voorwaarde voor succesvol leren. In de praktijk betekent dit dat een docent eerst de aandacht van de leerlingen moet trekken, bijvoorbeeld door ze te bevragen of het stemgebruik aan te passen.

Maar dat is niet alles: het is ook belangrijk om te benadrukken waar leerlingen op moeten letten, door de belangrijkste informatie te prioriteren of te herhalen. Aandacht is selectief; het functioneert als een filter dat bepaalde informatie opvangt en andere laat passeren.

Niet overtuigd? Doe dan de volgende testen voor selectieve aandacht door het aantal passes van de basketballers te tellen in deze video en te achterhalen wie de moord pleegde in deze casus.

De tweede pijler: Actieve betrokkenheid

Wil je nieuwe informatie onthouden, dan is passief luisteren naar de docent niet voldoende. Het is beter jezelf vragen te stellen, te speculeren over mogelijke verklaringen, of experimenten uit te voeren om zo echt te begrijpen wat je leert.

Volgens Stanislas Dehaene is er niets dat nieuwe kennis beter in het brein en geheugen verankert dan die intellectuele worsteling.

De derde pijler: Feedback

Wie heeft gezegd dat je geen fouten mag maken? In ieder geval niet Stanislas Dehaene! Integendeel, hij vindt dat fouten maken juist nuttig kan zijn — als men begrijpt waardoor ze ontstaan zijn. Daarom is feedback belangrijk: zo kan de lerende verder gaan na de fout en deze corrigeren, mits hij zich gesteund en aangemoedigd voelt in plaats van bekritiseerd of belachelijk gemaakt.

Dit is weliswaar geen nieuwe ontdekking, maar professor Dehaene verduidelijkt het proces dat zich afspeelt in het brein: de lerende doet een voorspelling, de fout veroorzaakt een verschil tussen voorspelling en werkelijkheid, waardoor een nieuwe voorspelling volgt. Deze opeenvolgende aanpassingen stimuleren het leerproces.

Voor trainers: probeer deze template om ervoor te zorgen dat je feedback na afloop van de training zo effectief mogelijk is:

De vierde pijler: Consolidatie

Nieuwe informatie onthouden of nieuwe vaardigheden aanleren is slechts de eerste stap: die kennis moet worden geconsolideerd om duurzaam, automatisch en bijna onbewust gebruikt te kunnen worden.

Of het nu gaat om leren tellen, vlot leren lezen of autorijden, het brein moet de mechanismen die dit leren aansturen vele malen herhalen tot deze echt beheerst worden. Professor Dehaene wijst er ook op dat slaap een essentieel onderdeel van dit proces is.

Na verloop van tijd vervaagt de inspanning en wordt deze een routine, waardoor er ruimte in het brein vrijkomt om weer nieuwe dingen te leren en te doen!

Meer weten over dit onderwerp:

Bekijk hier de cursussen van Stanislas Dehaene aan het Collège de France.